Na początek wyjaśnimy krótko takie terminy jak neurolingwistyczne programowanie (NLP) i modelowanie oraz to, czym jest, a czym nie jest NLP. Dlaczego warto się zapoznać z tą dziedziną wiedzy.
W jednym zdaniu:
NLP to system praktycznej psychologii rozwinięty dzięki obserwacji i analizie działań najskuteczniejszych ekspertów w zakresie wprowadzania pozytywnych zmian u siebie i u innych.
Dzięki temu NLP dostarcza sprawdzonych i uniwersalnych metod, które są stosowane w komunikacji międzyludzkiej, rozwiązywaniu problemów, wyznaczaniu i realizacji celów w zróżnicowanych obszarach – od psychoterapii i coachingu, poprzez edukację, aż po zarządzanie i inne dziedziny biznesu.
W kilku zdaniach:
NLP to zarówno proces modelowania kompetencji rozwiniętych przez wybitne jednostki w danej dziedzinie, jak też owoc tego procesu: system teoretycznych modeli pozwalających rozumieć strukturę doświadczenia i działania człowieka oraz zestaw praktycznych metod wspomagających konstruktywne zmiany i rozwój. Dzięki pracom Johna Grindera, Richarda Bandlera, Roberta Diltsa, Davida Gordona, Judith DeLozier, Leslie Cameron-Bandler i wielu innych, NLP stało się syntezą wiedzy stosowanej obejmującej takie dziedziny jak psychologia i psychoterapia, neuropsychologia, lingwistyka, semantyka ogólna (Alfred Korzybski), informatyka, teorie systemów itp.
NLP można opisywać z kilku punktów widzenia:
1) NLP jako modelowanie kompetencji jest dynamicznym i stale rozwijającym się procesem odkrywania tego, na czym polega skuteczność działania w dowolnej dziedzinie. Niektórzy twierdzą (np. John Grinder), że to właśnie jest istota NLP. W zależności od modelowanej osoby, jej kompetencji, zadania jakiemu ma służyć, a także kontekstu w jakim się ono dokonuje, modelowanie może przybierać różne formy, zakres i może posługiwać się zróżnicowanymi narzędziami. Należą do nich m.in. analiza zachowań składających się na daną kompetencję, analiza strategii myślenia, rozwiązywania problemów czy realizacji celów, analiza stylu komunikowania się itd. Dokonane tą drogą odkrycia zostają następnie usystematyzowane i są testowane w praktyce. U początków NLP jego odkrycia zostały dokonane przy pomocy i opisane w języku lingwistyki, cybernetyki, neuropsychologii i psychoterapii. Stąd m.in. nazwa „neuro-lingwistyczne programowanie”.
2) NLP jako system praktycznej psychologii. Opisany w pierwszym punkcie proces modelowania i systematyzacji jego wyników spowodował w konsekwencji, że na bazie zgromadzonych danych:
- Powstały modele teoretyczne, które pozwalają pełniej rozumieć strukturę (strategie) kompetencji oraz mechanizmy skutecznego działania.
- Wynaleziono praktyczne metody rozwijania kompetencji i w ogóle wprowadzania pozytywnych zmian w funkcjonowaniu jednostek, zespołów i organizacji. Metody te nie zostały wymyślone przez teoretyków, lecz rozpoznane jako skuteczne sposoby działania, stosowane przez mistrzów w danej dziedzinie. Następnie zostały one opisane w formie, która pozwala na rozwinięcie analogicznych umiejętności praktycznie przez każdą osobę. W efekcie NLP jest obecnie systemem wiedzy stosowanej i technik o uniwersalnym zastosowaniu w każdej dziedzinie życia osobistego i działalności zawodowej. Krótko mówiąc, jeśli chcesz jeszcze lepiej robić to, co robisz, i stosować strategie „mistrzów”, to NLP jest do tego doskonałym narzędziem. Dlatego na rynkach światowych już dawno stało się ono standardowym elementem szkolenia we wszelkich organizacjach państwowych, komercyjnych, non-profit /niekomercyjnych/ oraz indywidualnych osób.
Część modeli i metod NLP zostało zaadoptowane także przez różne szkoły psychologii, coachingu itp. i jest obecnie nauczana przez nie często pod innymi nazwami.
Co to jest NLP?
NLP – NeuroLingwistyczne Programowanie – to system wprowadzania zmian w ludzkim myśleniu i działaniu stworzony przez Richarda Bandlera, Johna Grindera i współpracowników w połowie lat 70. XX wieku w USA. Początkowo celem jego twórców było „rozszyfrowanie” tajemnicy skuteczności czołowych psychoterapeutów amerykańskich lat 70. Szczególnie zainteresowali się umiejętnościami twórcy psychoterapii Gestalt, Fritza Perlsa, a następnie Virginii Satir – specjalistki w zakresie terapii rodzin, oraz Miltona Ericksona, uchodzącego za mistrza m.in. nowatorsko i niekonwencjonalnie stosowanej hipnoterapii. Każde z tych trojga psychoterapeutów stosowało odmienne metody pracy, opierało się na innych psychologicznych koncepcjach człowieka, każde z nich posiadało inny temperament i cechy osobowości, a jednak mimo tych i wielu innych różnic, wyniki ich pracy były porównywalne i każde z nich uchodziło za mistrza w swojej dziedzinie. To zagadnienie szczególnie zaintrygowało Grindera i Bandlera. Postawili więc hipotezę, że istnieje jakiś nienazwany czynnik (lub ich zestaw), który jest wspólny dla wszystkich wybitnych psychoterapeutów, a być może również innych ludzi uchodzących za mistrzów wywierania konstruktywnego wpływu. Oraz, że prawdopodobnie owi „mistrzowie” sami nie są go świadomi, to znaczy jest on składnikiem ich tzw. nieświadomej kompetencji. Wnikliwa analiza sposobu pracy trojga słynnych psychoterapeutów (na podstawie tzw. obserwacji uczestniczącej, jak też wielokrotnie powtarzanego przeglądu zapisów audio i wideo oraz stenogramów sesji indywidualnych i grupowych prowadzonych przez Perlsa, Satir i Ericksona) doprowadziła Grindera i Bandlera do wniosku, że owym ukrytym czynnikiem, który decydował o geniuszu psychoterapeutycznym, był zestaw wzorców komunikacji werbalnej i niewerbalnej, które pozwalały łatwo nawiązywać dobry kontakt z pacjentami oraz przyczyniały się do wytworzenia przez nich pozytywnego nastawienia do zmiany psychoterapeutycznej. Bandler i Grinder uporządkowali owe odkrycia, po czym na ich podstawie opracowali szereg prostych, zwięzłych i skutecznych metod zmiany myślenia i działania.
Większość definicji określa NLP jako interdyscyplinarny system wiedzy o „strukturze subiektywnego doświadczenia człowieka”. Oto kilka tego rodzaju definicji:
NLP to studium efektywności i model sposobu, w jaki ludzie organizują swoje doświadczenie.
Joseph O’Connor, John Seymour
NLP to studium subiektywnego doświadczenia, które dostarcza wiedzy na temat tego, w jaki sposób nasze wzorce spostrzegania i myślenia prowadzą do sukcesu lub porażki.
Peter Wrycza
NLP to studium doskonałości i model, który wyjaśnia, jak tworzy się struktura ludzkiego doświadczenia, w jaki sposób ludzie programują swoje myśli, emocje i zachowania, a także jaki wpływ nasze procesy neurologiczne i język wywierają na kodowanie, przetwarzanie, magazynowanie i odtwarzanie informacji.
Bob Bodenhamer, Michael Hall
NLP jest zbiorem zasad, modeli i narzędzi pomocnych w uczeniu się, komunikowaniu i wprowadzaniu zmiany. Opisuje także, w jaki sposób umysł oraz język (werbalny i niewerbalny) są przez nas używane do przekazywania, formułowania i wyrażania myśli.
David Molden
Jedną z najpełniejszych (i z tego względu bardziej rozbudowanych) definicji NLP, która łączy powyższe opisy i przy okazji wyjaśnia znaczenie samej nazwy, dostarcza Robert Dilts:
NLP zawiera zestaw reguł, które pozwalają w unikalny sposób dokonać identyfikacji i analizy kluczowych wzorców wartościowania, zachowania i budowania relacji. Reguły te mają charakter pragmatyczny i mogą być praktycznie testowane. NLP opiera się na prostych wzorcach lingwistycznych, neurologicznych i behawioralnych, które są bardziej podstawowe i bardziej wolne od treści, aniżeli jakikolwiek inny model ludzkiego myślenia i działania. NLP umożliwia dotarcie do procesów umysłowych, które poprzedzają ludzkie działanie i które są warunkiem efektywności. Nazwa Neuro-Lingwistyczne Programowanie wskazuje na integrację trzech różnych dziedzin nauki.
Słowo „neuro” odnosi się do układu nerwowego. Znaczna cześć systemu NLP opiera się na zrozumieniu i zastosowaniu reguł i wzorców funkcjonowania systemu nerwowego. Według NLP myślenie, pamięć, twórczość, kreowanie wizji i wszelkie inne procesy poznawcze są wynikiem programów realizowanych przez system nerwowy. Doświadczenie ludzkie jest kombinacją lub syntezą informacji, które otrzymujemy, i które następnie są przetwarzane przez nasz system nerwowy.
Termin „lingwistyczne” wskazuje z kolei na związek NLP z nauką o języku. W ujęciu NLP z jednej strony język jest wytworem systemu nerwowego, z drugiej jednak – wywiera wpływ i kształtuje aktywność tegoż systemu. To oczywiste, że język jest podstawowym narzędziem wywierania wpływu na neurologię innych ludzi. Tak więc skuteczne interakcje i porozumiewanie się zależą od tego, w jaki sposób używamy języka w celu przekazania instrukcji, stymulowania innych, werbalizowania naszych koncepcji, celów i zagadnień związanych z poszczególnym zadaniem czy sytuacją.
I tu docieramy do pojęcia „programowanie”. NLP opiera się na idei głoszącej, że procesy uczenia się, operowania pamięcią i twórczość są funkcją neurolingwistycznych programów, które działają mniej lub bardziej efektywnie jako sposoby osiągnięcia określonego celu. To oznacza, że ludzkie istoty wchodzą w interakcje ze światem za pośrednictwem swoich wewnętrznych programów. Reagujemy na problemy i rozwijamy nowe idee zgodnie z programami umysłu, które wcześniej się w nas utrwaliły, przy czym nie wszystkie programy są sobie jakościowo równe. Jedne z nich są bardziej, a inne mniej skuteczne. Istnieje wiele wspólnych obszarów, które NLP dzieli z innymi dziedzinami, ponieważ czerpie ono obficie z neurologii, lingwistyki, nauk badających procesy poznawcze, a poza tym z nauki o komputerach i teorii systemów. Jego celem jest dokonanie syntezy różnych teorii i modeli naukowych oraz połączenie ich w jeden spójny system.
Robert Dilts
Czym jest modelowanie?
Większość technik i narzędzi NLP została wypracowana w drodze procesu zwanego modelowaniem. Początkowym dążeniem twórców NLP było modelowanie efektywnych zachowań i poprzedzających je procesów poznawczych (Grinder i Bandler skupili się najpierw na sposobie pracy najbardziej skutecznych psychoterapeutów lat 70. w USA, później badania te, kontynuowane przez ich uczniów, objęły również przedstawicieli innych dziedzin: twórców, wynalazców, uczonych, przywódców i innych). Proces modelowania obejmuje trzy podstawowe etapy:
- Identyfikacja i analiza procesów czy strategii wewnętrznych poprzedzających i warunkujących daną umiejętność.
- Wynikiem jest rozpoznanie „programu” poznawczego zapewniającego skuteczne działanie i rozłożenie go na podstawowe elementy składowe.
- Opracowanie narzędzi pozwalających w przystępny sposób przekazywać innym owe strategie efektywności. Zastosowanie tych strategii w działaniu.
Dlaczego warto uczyć się NLP?
Poznanie i stosowanie NLP rozwija Twoje umiejętności komunikacyjne oraz interpersonalne. Usprawnia proces spostrzegania otaczającej Cię rzeczywistości. Daje gotowe narzędzia rozpoznawania problemów oraz skuteczne techniki ich rozwiązywania w oparciu o skuteczny model osiągania celów. Ułatwia życie i poprawia jego jakość.
„W postmodernistycznym świecie, pozbawionym znaczenia i wartości, pogrążonym w ironii i obojętności, potrzebujemy praktycznych narzędzi, by przyspieszyć zmiany. (…) Techniki i metody NLP mogą być wykorzystane do pracy w kierunku koniecznej transformacji, która się rozpoczyna.” – Ken Wilber, jeden z najwybitniejszych autorów badających przemiany ludzkiej świadomości.
NLP to uniwersalny system integrujący odkrycia dokonane w wielu dziedzinach wiedzy i odpowiadający na pytanie JAK zastosować je w pracy i życiu codziennym. Dlatego jest ono użyteczne w takich obszarach jak:
Psychoterapia
Modele i metody NLP stanowią integralny element neuro-lingwistycznej psychoterapii (NLPt), ale są również szeroko wykorzystywane w różnych nurtach psychoterapii. Coraz więcej badań naukowych nad NLPt, przeprowadzanych w różnych krajach, potwierdza skuteczność tego podejścia.
Rozwój osobisty
NLP oferuje wiele bardzo prostych i skutecznych wskazówek i metod poprawiających jakość życia, co potwierdzają m.in. setki tysięcy ludzi na całym świecie, którzy kończą kursy Praktyka i Mistrza.
Coaching
NLP jest uporządkowanym zestawem narzędzi pomocnych w doskonaleniu zachowań i umiejętności niezbędnych dla jednostek i w organizacjach. Myślenie systemowe stanowiące jeden z kluczowych elementów NLP pozwala głębiej rozumieć mechanizmy kierujące funkcjonowaniem i komunikacją w grupach, zespołach i całych organizacjach. Z kolei metody NLP pomagają wprowadzać pozytywne zmiany w tym obszarze.
Biznes
Dzięki wiedzy i metodom dotyczącym poprawy komunikowania się, rozwiązywania konfliktów, zarządzania emocjami, rozwoju kreatywności, odkrywania i tworzenia zasobów, strategiom wyznaczania i realizacji celów oraz wielu innym, NLP znajduje zastosowanie w wielu dziedzinach biznesu. Jest to niezbędnik dla menedżerów, trenerów, negocjatorów, sprzedawców, liderów, konsultantów, właścicieli firm, członków zarządów i wielu innych.
Tyle ile map, tyle powodów, dla których warto się uczyć NLP. Oto kilka z nich:
- zwiększa Twoje możliwości skutecznego działania,
- tłumaczy, dlaczego pewne działania przynoszą oczekiwane efekty, a inne nie,
- wyjaśnia, co to jest skuteczna komunikacja i jak ją stosować na co dzień,
- uczy jak skutecznie się uczyć,
- zwiększa kontrolę nad stanami emocjonalnymi i w ten sposób wspiera Twój wewnętrzny dobrostan,
- zwiększa kreatywność,
- rozwija świadomość na temat tego, co dzieje się w nas, w innych ludziach i w naszych relacjach, a na wszystko, co sobie uświadamiamy, mamy większy wpływ.
Jeśli ukończyłaś/eś kurs Praktyka i chcesz się podzielić swoją mapą z nami:
- napisz, dlaczego wg Ciebie warto uczyć się NLP?
- zapraszamy też do komentowania naszego Facebooka.
Semantyka ogólna
Nowatorska dziedzina myślenia i komunikowania się, stworzona przez Alfreda Korzybskiego, opierająca się na odmiennych zasadach niż filozofia Arystotelesa, zakładająca lub co najmniej sugerująca wierną odpowiedniość spostrzegania ludzkiego i rzeczywistości, do której się ono odnosi (spostrzeżenia i opisujące je pojęcia = dokładne obicie tego, co spostrzegane).
Korzybski jako pierwszy ukuł pojęcie „neuro-lingwistyczne” w odniesieniu do procesów uczenia się, komunikowania, rozwiązywania problemów jednostkowych i społecznych itp. Semantyce ogólnej są poświęcone stowarzyszenia międzynarodowe i instytuty lokalne w Ameryce, Australii i Europie. Niestety, w Polsce dorobek naszego słynnego rodaka nie został jeszcze należycie doceniony. Nie należy mylić semantyki ogólnej z semantyką będącą dziedziną językoznawstwa.